του Δημήτρη Αγγελίδη

Αθλητικού Επιστήμονα εξιδεικευμένου στη χρήση των GPS

Το ποδόσφαιρο έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό σε σχέση με το παρελθόν. Το σύγχρονο ποδόσφαιρο έχει αυξημένες απαιτήσεις σε τεχνικό και τακτικό επίπεδο. Αν προσθέσουμε την ποσοτική αύξηση των αγώνων αλλά και την συχνότητα των παιχνιδιών, τότε είναι επιβεβλημένη η συστηματική παρακολούθηση του φορτίου του ποδοσφαιριστή τόσο στην προπόνηση όσο και στον αγώνα.

Υπάρχουν δυο ειδών φορτία επιβάρυνσης. Το εξωτερικό φορτίο (External load) το οποίο ορίζεται ως το σωματικό φορτίο (σπριντ, απόσταση που έχει καλυφθεί, βάρη που έχουν σηκωθεί κλπ.). Αντίθετα το εσωτερικό φορτίο (Internal load) είναι η ατομική φυσιολογική και ψυχολογική απόκριση στο εξωτερικό φορτίο (Gazzano, 2019).

Ο πιο συνηθισμένος τρόπος για την παρακολούθηση του εξωτερικού φορτίου είναι το Global Positioning System (GPS). Το GPS είναι μια συσκευή η οποία τοποθετείται σε ένα ειδικό γιλέκο το οποίο φοράνε οι αθλητές κάτω από τα ρούχα της προπόνησης/αγώνα. Το βάρος του και ο όγκος του είναι μικρός και με αυτό το τρόπο δεν δημιουργούν κάποιο αίσθημα επιβάρυνσης ή ενόχλησης στον ποδοσφαιριστή και ως αποτέλεσμα είναι άνετο και ασφαλές να χρησιμοποιείται στις προπονήσεις και στους αγώνες.

Το GPS προσφέρει πολλές και διάφορες παραμέτρους για την παρακολούθηση του εξωτερικού φορτίου κάθε ποδοσφαιριστή. Μερικές από τις πιο δημοφιλής παραμέτρους που χρησιμοποιούνται στο ποδόσφαιρο είναι:

• Απόσταση που έχει διανύσει ο ποδοσφαιριστής (Total Distance). Συνήθως μετριέται σε χιλιόμετρα
• Μέγιστη ταχύτητα
• Ζώνες ταχύτητας: Περπάτημα (0-7 χλμ.), Τρέξιμο σε χαμηλή ταχύτητα (7-13 χλμ.), Τρέξιμο σε μέτρια ταχύτητα (13-18 χλμ.), Τρέξιμο σε υψηλή ταχύτητα (18-21 χλμ.) και Σπριντ (> 21 χλμ.) (Cummins et al., 2013)
• Επιταχύνσεις (Acceleration)
• Επιβραδύνσεις (Deceleration)
• Συνολική επιβάρυνση (Total Load)
• Απόσταση που έχει καλυφθεί με τρέξιμο υψηλής ταχύτητας (19.8 έως 25.2 χλμ.)
• Απόσταση που έχει καλυφθεί με σπριντ (> 25.2 χλμ.)

Ειδικότερα για τις ζώνες ταχύτητας πρέπει να τονιστεί η ανάγκη διαφοροποίησης σε ενήλικους και ανήλικους ποδοσφαιριστές. Η χρησιμοποίηση ζωνών ταχύτητας από ενήλικες ποδοσφαιριστές δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα για νεαρούς ποδοσφαιριστές. Οι νεαροί ποδοσφαιριστές έχουν μειωμένες σωματικές ικανότητες σε σχέση με τους ενήλικες με αποτέλεσμα οι ζώνες ταχυτήτων που χρησιμοποιούνται για τους ενήλικες αθλητές να μην είναι αντιπροσωπευτικές για τους ανήλικους (Harkness-Armstrong et al., 2021). Δυστυχώς στην βιβλιογραφία δεν υπάρχουν περαιτέρω έρευνες για τις ζώνες ταχύτητας σε νεαρούς ποδοσφαιριστές, με τις περισσότερες έρευνες να χρησιμοποιούν δεδομένα από ενήλικες ποδοσφαιριστές. Ωστόσο οι ανήλικοι ποδοσφαιριστές λόγω των διαφορών στις σωματικές τους ικανότητες αλλά και στην βιολογική τους ωρίμανση χρειάζονται έναν εξατομικευμένο τρόπο υπολογισμού των ζωνών ταχυτήτων.

Μετά το τέλος της προπόνησης/αγώνα ο υπεύθυνος για τα GPS (συνήθως ο αθλητικός επιστήμονας ή ο γυμναστής) έχει πρόσβαση στα δεδομένα τα οποία μπορεί να αναλύσει. Τα σύγχρονα GPS έχουν και τη δυνατότητα παρακολούθησης του προπονητικού φορτίου ζωντανά ενώ εξελίσσεται η προπόνηση/αγώνας μέσω tablet ή κινητού, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα για ακόμα πιο άμεση παρακολούθηση του φορτίου για κάθε ποδοσφαιριστή και των λήψεων αποφάσεων άμεσα.

Η συλλογή δεδομένων από το GPS μπορεί να δώσει σημαντική ανατροφοδότηση τόσο στο προπονητικό επιτελείο μιας ομάδας όσο και στον γυμναστή όσον αφορά τις αποφάσεις για το προπονητικό φορτίο αλλά και την επιστροφή ενός τραυματισμένου ποδοσφαιριστή. Ο στόχος αυτής της ανατροφοδότησης είναι η μεγιστοποίηση της απόδοσης και η αποφυγή τραυματισμών. Παραδείγματος χάριν ο γυμναστής γνωρίζοντας τις παραμέτρους κάθε ποδοσφαιριστή από τον αγώνα μπορεί να σχεδιάσει την προπόνηση φυσικής κατάστασης μέσα στην εβδομάδα ώστε το προπονητικό φορτίο να είναι ισάξιο ή σχεδόν ίδιο με αυτό του αγώνα. Με αυτό το τρόπο οι αθλητές μπορούν να μεγιστοποιήσουν την απόδοση τους αλλά και να αποφύγουν τραυματισμούς λόγω μη έκθεσης σε υψηλές εντάσεις προπόνησης.

Με τη χρήση του GPS είναι επίσης εφικτή η ασφαλής επιστροφή ενός τραυματισμένου ποδοσφαιριστή στην αγωνιστική δράση. Αυτό μπορεί να γίνει με το να παρακολουθεί ο γυμναστής τις παραμέτρους από το GPS και με βάση αυτές να οδηγεί τον ποδοσφαιριστή στην σταδιακή επιβάρυνση ώστε να επανέλθει ομαλά χωρίς κίνδυνο να τραυματιστεί ξανά.

Επιπρόσθετα τα δεδομένα από το GPS βοηθάνε τον γυμναστή μαζί με το προπονητικό επιτελείο στον περιοδισμό της προπόνησης. Ειδικότερα στον μικρόκυκλο (εβδομαδιαία) το τεχνικό επιτελείο έχοντας σαν βάση τις παραμέτρους από το παιχνίδι προγραμματίζει τις προπονήσεις της εβδομάδας ανάλογα (π.χ. οι προπονήσεις τις ημέρες +3 και +4 μετά τον αγώνα είναι οι πιο απαιτητικές και ο σκοπός είναι να προσομοιάσουν τις παραμέτρους του αγώνα).

Αναμφισβήτητα η χρήση του GPS στο ποδόσφαιρο μπορεί προσδώσει πολλά οφέλη τόσο στην ίδια την ομάδα όσο και στους ποδοσφαιριστές. Στην χώρα μας η χρήση του GPS περιορίζεται κατά κύριο λόγο στις επαγγελματικές ομάδες. Ωστόσο λόγω του ότι υπάρχουν στην αγορά GPS τα οποία είναι αρκετά φτηνά, ακόμα και ομάδες χαμηλότερων κατηγοριών μπορούν να τα αγοράσουν. Η χρήση του GPS μπορεί να δώσει μεγάλο πλεονέκτημα στον σύλλογο που τα χρησιμοποιεί αρκεί να χρησιμοποιείται σωστά. Ένας αθλητικός επιστήμονας ή γυμναστής με εξειδίκευση στο GPS είναι απαραίτητος ώστε να ερμηνεύει ορθά και επιστημονικά τα δεδομένα που συλλέγονται.

Βιβλιογραφία

Cummins, C. et al. (2013) ‘Global positioning systems (GPS) and microtechnology sensors in team sports: a  systematic review.’, Sports medicine (Auckland, N.Z.). New Zealand, 43(10), pp. 1025–1042. doi: 10.1007/s40279-013-0069-2.

Gazzano, F. (2019) ‘WORKLOAD MANAGEMENT A Practical Guide to Workload Management & Injury Prevention in Sport’, p. 23.

Harkness-Armstrong, A. et al. (2021) ‘Determining age-specific velocity thresholds for elite youth female soccer players’, Science and Medicine in Football. Routledge, pp. 1–8. doi: 10.1080/24733938.2021.1991585.